Çanakkale Seramik Enerji Yöneticisi Atakan Çetin, Çanakkale Seramik’in enerji yönetimi çalışmalarından bahsetti ve Seramik Sanayisinde Kojenerasyon sistemlerinin faydalarına dikkat çekti.
Çanakkale Seramik’ in enerji yönetimi konusundaki çalışmaları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Kaleseramik çok çok önce Enerji ve Çevre faaliyetlerini bir organizasyon ile aynı çatı altında toplamış, Enerji Yönetimi ve Enerji Verimliliği faaliyetlerini Bakım & Onarım faaliyetlerinden ayrı yürüten ve TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgesine sahip bir firmadır. Bu belgenin TS EN 16001 ‘den TS EN ISO 50001 Belgesine dönüşümünde danışman firma yardımı almadan günlerce orijinal İngilizce doküman üzerinden çeviri yaparak çalışma yaptığımızı daha dün gibi hatırlıyorum.
Enerji Yönetimi deyince haklı olarak aklımıza çoğunlukla verimlilik ve tasarruf çalışmaları geliyor. Fakat biz enerji yönetimine çok daha geniş bir perspektifte bakıyoruz. Biz verimlilik ve tasarruf konularının yanında enerjinin üretimi, dağıtımı, tüketimi ve hatta satın alınması konularında her açıdan verimliliği ve kaliteyi arıyoruz ve bu yönde çalışmalar yapıyoruz. Bir gün ihtiyaç duyulan enerjinin üretimi ve temini ile ilgili strateji planlarken başka bir gün geri dönüşüm ve verimlilik projeleri ile ilgili çalışıyoruz. Bir gün yeni düzenlemeler ile ilgili gelecek planlamaları yaparken başka bir gün öz tüketim düşürücü faaliyetler tartışıyoruz.
En son gerçekleştirdiğimiz projeden kısaca bahsetmem gerekirse proje bedeli 2,4 mio TL tutarında bir ısı geri kazanım projesidir ve farklı yenilikçi bir proje olduğunu söyleyebiliriz. Projenin planlama, imalat, montaj ve start up çalışmaları toplamda bir yıl sürdü fakat oldukça etkili ve çok kısa süre içerisinde kendini ödeyebilecek bir proje olarak öne çıkmaktadır. İçinde bulunduğumuz günlerde sistem performansını izliyor ve raporluyoruz.
Ayrıca yapmış olduğumuz çalışmalar neticesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından her yıl düzenlenen Sanayi’de Enerji Verimliliği Proje Yarışmasında En Verimli Endüstriyel Tesis ünvanıyla birincilik ödülü başta olmak üzere enerji verimliliği ve geri dönüşümlerle ilgili çeşitli diğer ödüller almayı başardık.
Son olarak Enerji Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO United Nations Industrial Development Organisation) ortaklığı ile düzenlenen Türkiye’de Sanayide Enerji Verimliliğinin Arttırılması Projesi kapsamında 9 aylık eğitim ve değerlendirme sonucunda Uzman Seviye Enerji Yönetimi Uygulaması Sertifikasını şirketimize kazandırdık.
Kısaca Enerji Yönetimi dendiğinde hedefimiz Enerji Sektörü ve bu sektörün global piyasa ile olan ilişkisi konusunda iyi analiz yeteneği olan, Enerji Verimliliği, Üretim, İletim, dağıtım ve satın alma süreçlerinde deneyim sahibi ve yön gösterici olan, enerji sektörü ile ilgili mevzuat ve düzenlemelere hâkim bir enerji yönetimi sergilemek ve tüm bu yetkinlikler sayesinde enerji piyasalarının gelişimine paralel olarak şirketimizi enerji alanında yönlendirmek ve maliyet anlamında öne taşımaktır.
Ülkemizde Kojenerasyon sistemlerinin en fazla ve en yüksek verimli kullanıldığı alanlardan biri Seramik Sanayii. Seramik sektöründe Kojenerasyon kullanımının sağladığı faydalardan ve üretiminiz üzerindeki etkisinden bahseder misiniz?
Kojenerasyon sistemleri ülkemizde daha çok ısı ve elektriğe birlikte ihtiyaç duyan sanayi kuruluşlarında kullanılmaktadır. Seramik Sanayii de bu sektörlerin başında gelen sektörlerdendir. Bilindiği üzere Seramik Sanayiinde kojenerasyon uygulamalarında üretilen sıcak hava direkt olarak püskürtmeli kurutucularda kullanılmakta yani ikincil bir çevrime ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu sebeple kojenerasyon tesis verimi diğer sektörlere nazaran oldukça yüksektir. Ayrıca ısı ve elektrik ihtiyacının eş zamanlı oluşması kojenerasyon sistemleri açısından ciddi bir planlama kolaylığı ve maliyet avantajı sağlamaktadır. Bu yüksek korelasyonlu ilişkiye kojenerasyon tesislerinin arz güvenliği, şebeke kayıplarının azaltılması, enerji tasarrufu sağlanması, zararlı gazların salınımının azaltılmasına katkı gibi diğer faydalar eklendiğinde kojenerasyon sistemlerinin Seramik Sanayii için kaçınılmaz bir fırsat olduğunu belirtmek gerekir.
Çetin; “Günümüz Şartlarında Bir Bağlantı Anlaşmasıyla Şebekeye Bağlanıp Ay Sonunda Gelen Faturayı Ödemek Rekabet Anlamında Artık Pek Mümkün Değildir”
Kojenerasyon kullanan en eski tesislerden birisiniz. Geçmiş dönemlere baktığınızda; yaşanan süreci ve fayda maliyet açısından en verimli dönemlerinizi değerlendirir misiniz?
Evet Kaleseramik, Seramik Sanayiinde kojenerasyon sistemlerini kullanan ilk firmalardan birisidir. Türkiye Kojenerasyon Derneğinin çok değerli üyelerinden, konu enerji olunca cevaplamaktan bıkmayan, yorulmayan ve bu alanda duayen diyebileceğim Sn. Tahsin Yüksel ARMAĞAN Bey’in çok değerli katkıları ve çalışmaları ile 1997 yılında iki adet ve akabinde 2000 yılında bir adet daha olmak üzere 3 adet gaz türbini kojenerasyon sistemi yatırımı yapılmış ve 23 yıldır bu sistemler kullanılmaktadır. 2016 yılında gerçekleştirdiğimiz yatırım çalışması ile kontrol sistemleri modernize edilmiş ve şirketimizin ısı & güç ihtiyacı için vazgeçilmez konumdadır.
Süreç olarak yakın geçmişte Otoprodüktör Lisanslarının Üretim Lisansına çevirilmesi sürecinde Otoprodüktör lisansının vermiş olduğu hakları kaybetmemek için ciddi savaş verdiğimizi ve bu sistemlerin faydalarını defalarca ortaya koyduğumuzu çok net hatırlıyorum. Özellike Son 2 yıl doğal gaz maliyetleri ve yeni doğal gaz tarifesi oluşumunun kojenerasyon tesislerinin çalışmasını ve hatta yatırımlarını durdurabilecek nitelikte olduğu konusunda Kaleseramik olarak ilgili bakanlıklar seviyesinde temaslarda bulunduğumuzu ve bu konudaki maliyet hesaplarımızı ilettiğimizi yine çok net ifade edebilirim. Son olarak ise doğal gaz tarife fiyat farkı nedeniyle kojenerasyon ve proses doğal gaz sayaçlarını ayırmak zorunda kalan firmaların bu işlemin sonrasında yeni tanımlanmış doğal gaz sayaçları için ciddi doğal gaz dağıtım bedeli ödemek zorunda kalmaları konusunda ve ayrıca kojenerasyon sistemleri bulunan sanayi kuruluşlarının elektrik dağıtım bedeli teminat yükümlülüklerinin farklı bir düzenleme ile belirlenmesi gerektiği konusunda fikir ve çözüm yolu önermiş bulunmaktayız.
Günümüzde enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi stratejisi ile enerji etkinliğini arttırmak, ithalat bağımlılığını azaltmak, enerji tüketiminde verimliliği arttırmak, yerli ve yenilenebilir enerjinin payını arttırmak ve yeni enerji teknolojilerinin teşviki için farklı mekanizmaların desteklendiğini ve şeffaf ve liberal bir enerji piyasasının oluşturulabilmesi için düzenlemeler yapıldığını görmekteyiz. Bu nedenle kojenerasyon sistemleri açısından biraz önce bahsettiğim olumsuzlukların yeni yasal düzenlemeler etkisiyle oluştuğunu ve düzeltildiğini, düzeleceğini söylemek yanlış olmaz kanaatindeyim. Zira kojenerasyon sistemleri, yüksek verim, yüksek emre amadelik, sera emisyonlarının azaltılması, kayıpların minimize edilmesi, kaynakların verimli kullanılması ve bunun gibi özellikleriyle hedeflenen kriterlere en iyi hizmet eden teknolojilerin başında gelmektedir.
Kojenerasyon sistemlerini fayda, maliyet açısından değerlendirecek olursam geçmiş tecrübeme istinaden elektrik tedarik şirketlerinden tedarik taleplerine verilen ve bolca duyduğum cevaptan bahsetmem gerekir. “Kojenerasyon tesisleriniz nedeniyle fiili enerji maliyetinizin daha altında enerji tedariği yapamayacağımızı üzülerek belirtmek isteriz.” Öyle sanıyorum ki bu cümle kojenerasyon sistemleri ile ilgili fayda maliyet konusunu tamamıyla özetlemektedir. Fakat en çok bilinenlerin yanında özellikle az bilinen veya dikkate alınmayan diğer konulardan da bahsetmemiz gerekir. Bunlardan günümüz rekabet şartlarında bir üretim tesisi için enerji yönetimi açısından en önemli olduklarını düşündüğüm arz güvenliği, planlanan tüketim için bir üretim & tedarik stratejisi geliştirebilme kolaylığı ve esneklik ve emisyonların azaltılması konusunda faydalarıdır. Günümüz şartlarında bir bağlantı anlaşması ile şebekeye bağlanıp ay sonunda gelen faturayı ödemek rekabet anlamında artık pek mümkün değildir.
Kaleseramik’te görev yapan bir enerji yöneticisi olarak üretim tesislerimizin verimliliğini ve üretim sürekliliğini sağlamak, maliyet anlamında öne taşımak ve sürdürülebilir üretime katkıda bulunmak için en güçlü yanlarımızdan birisininde kojenerasyon tesislerimiz olduğunu ifade etmek isterim.
Derneğimiz tarafından desteklenen ICCI konferansları kapsamında verimli kojenerasyonlar grubunda birincilik ödülü almıştınız. Neler hissettiniz? Bu gibi aktiviteler kojenerasyon konusunda teşvik ve bilinçlendirmeyi sağlar mı?
Bu ödülün alınması esnasında çekilmiş olan fotoğraf kojenerasyon tesislerimizde duvarda asılı bulunmaktadır. Dereceye girmenin yanında sanırım asıl olan iyi yapılan bir işin başkaları tarafından da takdir edilmesinin verdiği mutluluk ve başarı hissidir. Kesinlikle bu gibi aktivitelerin yararlı olduğuna inanıyorum zira bu teknolojiyi tanımayan, faydalarını bilmeyen birçok kişiye daha kolay ulaştığını düşünüyorum. Bu konuda ben kendi adıma her dönem şirketimiz İnsan Kaynakları tarafından staja kabul edilen üniversite öğrencisi arkadaşlarıma kojenerasyon tesisleri ve faydaları hakkında elimden geldiğince bilgi aktarmaya çalışıyorum. Ayrıca Kaleseramik olarak Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Enerji Topluluğu’na Sanayi- Üniversite işbirliği kapsamında kojenerasyon & trijenerasyon konulu eğitim konusunda destek verdik ve defalarca bir çok üniversiteli arkadaşımızı tesislerimize davet ederek bu sistemler hakkında bilgi sahibi olmalarına yardımcı olduk ve olmaya devam edeceğiz.
Türkiye’de Kojenerasyon kullanımının geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ülkemizde en çok seramik, çimento, demirçelik, tekstil, kağıt ve gıda sanayiinde kullanımın olduğunu söyleyebiliriz fakat hastane, alış veriş merkezleri, oteller ve havalanları gibi toplu yaşam alanlarında ve tarımsal alanlarda da hızla yaygınlaştığını görüyoruz. Ben yeterli bilinçlendirme ile toplu yaşam alanlarında daha hızlı yaygınlaşabileceğini düşünüyorum ve bu konuda özellikle mikro kojenerasyon sistemlerinin daha etkin rol alacağına inanıyorum.
Değinmek istediğiniz başka bir şey var mı?
Enerji deyince çevre, çevre deyince emisyon, emisyon deyince verimlilik, verimlilik deyince Kojenerasyon.
Çevreye duyarlı sürdürülebilir enerji üretimi ve tüketimi olmazsa olmazımız.
Atakan Çetin, Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik San. A.Ş.’ de Bakım Mühendisi olarak işe başladı. Ardından, Enerji ve Çevre Müdürlüğü organizasyonuna Elektrik Üretim Mühendisi göreviyle dahil olarak Kojenerasyon teknolojisiyle tanıştı. Tesislerle ilgili planlama, tesislerin işletilmesi ve bakım işlerinin yanında Elektrik Piyasası ve çeşitli modernizasyon işlerinde de görev alan Çetin, günümüzde Enerji Yöneticisi pozisyonuyla onuncu yılını doldurmak üzere. Çetin, Evli ve 2,5 yaşında iki çocuk babası.
